Γράμμα ἀπό τή Μακεδονία τοῦ 1904

Δευτέρα, 8 Μαρτίου 1904,

ὥρα 10π.μ.
Ζήτω ἡ Μακεδονία!
Ἐτελείωσαν, Νάτα μου, τά βάσανά μας• ἀπό τάς 4 τό πρωί εὑρισκόμεθα μεταξύ τοῦ ἐγκαταλε­λειμ­μένου χωρίου Ρομπάτι καί τῆς Φυλῆς τοῦ Ἁλιάκμονος.
… Οὐδέποτε, σέ βεβαιῶ, ἐπί­στευ­σα τό­σον εἰς τήν θείαν Πρόνοιαν ὅσον χθές τήν νύκτα.  Ὅταν ἐξεκινήσαμεν ἦτο σκό­τος βαθύ• οἱ ὁδηγοί ἀμφέβαλλαν καί πά­λιν πε­ρί τοῦ δυνατοῦ τῆς πορείας• ἀλλ᾽ ἐ­πει­δή ἐπεμένομεν, ὑπήκουσαν. Μό­λις ὅμως δι­ήλθομεν εἰς τό σκότος τήν ἐπικίνδυνον τουρκικήν ζώ­νην ἀμέσως, ὡς διά μαγείας, τά πυκνά νέ­­φη διελύθησαν καί ἡ σελήνη καί τά ἄστρα μᾶς ἐφώτισαν τόν φοβερώτατον δρόμον, τόν ὁ­ποῖον ἐπί 3 ὥρας ἠκολουθήσαμεν διά μέσου παρθένων δασῶν, κρη­μνῶν, ἀνωφερειῶν καί λοιπῶν. Ναί, Νάτα μου, ἐπιστεύσαμεν ὅλοι, μέ ὅλην τήν ψυχήν μας, ὅτι ὁ Θε­ός ἐκείνην τήν στιγμήν εὐλόγει τό ἔρ­γον μας καί διά τῶν ἀστέρων του ἐφώτιζε τόν δρόμον μας.  Ἡ πεποίθησις αὕτη μᾶς ἔδωκε δυνάμεις ὑπερανθρώπους καί, χωρίς νά τό ἐννοήσωμεν σχεδόν, ἐ­βα­δί­σαμεν ἐπί 9 ὥρας, ἕκαστος φέρων βάρος 15-20 ὀκάδων. Τάς δυσκολίας τάς ὁποίας ὑπερνικήσαμεν, δέν ἠμ­πορῶ νά σοῦ τάς περιγράψω.
… … …
Δέν φαντάζεσαι πόσον ἀνυπομονῶ νά φθά­σω ἐκεῖ. Ἔχω τήν πεποίθησιν ὅτι… μέ ὀλίγην γεν­ναιό­τη­τα καί μέ πολλήν καλωσύνην καί φιλανθρω­­πίαν, θ᾽ ἀλλάξουν τά πρά­γματα… Ὅ­ταν συλλογίζωμαι ὅτι ἴσως μέ βο­η­θήση ὁ Χριστός νά ἐπιτύχω, νομίζω ὅτι μοῦ ἔρ­χεται τρέλα. Τί χαρά δι᾽ ὅλους μας ἄν γί­νη τοῦ­το, καί πρό πάντων τί εὐτύχημα διά τήν Πατρίδα, ἡ ὁποία θ᾽ ἀναθαρρή­ση καί θά ἰδῆ ὅτι ἄν κινηθῆ ὀλίγον, ναί μέν δέν ἠμπορεῖ νά κάμη μεγάλα πράγ­μα­τα, ἀλλ᾽ ἠμπορεῖ νά κά­μη ὥστε νά παύση αὐτός ὁ παμβουλγαρισμός εἰς τά μέρη ἐκεῖνα…
Εἰπέ εἰς τήν Ζωήν μου ὅτι ἐσφύριζα κατά τήν πορείαν τά τραγουδάκια της καί τήν ἐσυλλογιζόμην διαρκῶς. Ἐπίσης καί τό Μικάκι μου, τό ἐφανταζόμην εἰς τήν καρδιά μου, καί εἰς τήν ἀγκαλιά μου, καί ἔσφιγγα δυνατά δυνατά τό εὐλύγιστον κορμάκι του• καί σᾶς ὅλους ἀνεξαιρέτως σᾶς ἐ­συλλογιζόμην κατά σειράν καί σχεδόν διαρκῶς, καί σᾶς ἀγαποῦσα. Σοῦ στέλλω 2 φύλλα κυκλαμίνων τῆς Μακεδονίας. Εἴθε μίαν ἡμέραν νά ἔλ­θετε αἱ ἴδιαι νά τά κόψετε. Ἡ ὡραιότης τῶν με­ρῶν τούτων εἶναι ἀπερίγραπτος. Τί λυπηρόν νά εὑρίσκωνται εἰς τέτοια χέρια.
Χίλια φιλιά μακεδονικά…

Σέ φιλῶ καί σέ λατρεύω
Παῦλος.

(Ἀπό τό βιβλίο τῆς Ναταλίας Μελᾶ,
«ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ», ἐκδ. «ΔΩΔΩΝΗ»)